De OESO Modelverdragen en aanbevelingen

Nederland is lid van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (of “OESO”).

De OESO is verantwoordelijk voor een veelvoud aan supranationale regelingen die doorgaans geen directe werking hebben, maar die wel door landen (kunnen) worden gevolgd als richtlijn voor de vormgeving van hun eigen wetgeving of voor de interpretatie van hun eigen wetgeving.

Historisch gezien zijn de belangrijkste OESO documenten zonder twijfel het Bilateraal Modelverdrag voor Belastingen naar Inkomen en Vermogen (“OECD Model Tax Convention on Income and Capital”) , en het officiële commentaar daarop (“Commentaries on the articles of the Model Tax Covention”).

Het eerste OECD Modelvedrag, met Commentaar,  stamt uit 1994, en wordt sindsdien regelmatig ge-update en aangevuld op basis van nieuwe inzichten en ontwikkelingen op het gebied van internationaal fiscaal verdragsbeleid. De laatste volledig herziene versie van het Modelverdrag stamt uit 2018.

Het OECD Modelverdrag wordt door vrijwel alle OESO-lidstaten als uitgangspunt genomen voor de redactie en vormgeving van hun belastingverdragen en de interpretatie daarvan. Dit geldt ook voor Nederland, ook al hanteerde Nederland altijd haar eigen Model Nederlands Fiscaal Verdragsbeleid (tot 2021). In 2021 heeft Nederland afstand gedaan van haar eigen modelverdrag en neemt nu officieel alleen het OECD Model verdrag tot uitgangspunt bij de onderhandeling en heronderhandeling van haar belastingverdragen. 

De meeste door Nederland afgesloten belastingverdragen zijn in meer of mindere mate in overeenstemmen met het OECD Modelverdrag. Voor zover dit het geval is, neemt Nederland het standpunt in dat voor de interpretatie van de verdragsbepalingen aansluiting mag worden gezocht bij het officiële Commentaar op het OECD Modelverdrag, tenzij uit het verdrag, de Nederlandse parlementaire toelichting daarop, beleid of rechtspraak expliciet iets anders volgt.

Naast het OESO Modelverdrag voor belastingverdragen, heeft de OESO zich de laatste jaren steeds meer gericht op het publiceren van Richtlijnen en Aanbevelingen voor de vormgeving van wetgeving en beleid door Lidstaten ten aanzien van fiscale onderwerpen die voor de verhouding tussen de lidstaten onderling van grote betekenis worden geacht, zoals richtlijnen op gebied van Transfer Pricing  (“Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterprises and Tax Administrations), en direct daaraan gerelateerd, Aanbevelingen ter voorkoming van belastingontwijking en uitholling van de heffingsgrondslag (“Base Erosion and Profit Shifting”, oftewel “BEPS”).

Nederland voert als officieel beleid dat het de Richtlijnen van de OESO op het  gebied van de Transfer Pricing volgt, tenzij het daar in eigen wetgeving, beleid of rechtspraak expliciet van afwijkt.

Met name het gebied van belastingontwijking (BEPS) is de regelgeving van de OESO de laatste jaren in een stroomversnelling geraakt en heeft de implementatie van anti-misbruik bepalingen in lokale wetgeving en belastingverdragen zich in ongekende proporties in het wereldwijd speelveld van de belastingheffing gemanifesteerd. Te denken valt dan met name aan de verplichting voor grote  ondernemingen om hun transfer pricing beleid zowel op groepsniveau als lokaal niveau te documenteren en in voorkomende gevallen te rapporteren (Country-by-Country Reporting), en de implementatie van het zogenaamde “Multilateraal Instrument”, of "MLI" dat de OESO lidstaten in staat stelt om (bij onderlinge overeenstemming tussen verdragspartners) in één keer alle belastingverdragen te voorzien van bepaalde anti-misbruik bepalingen die misbruik van belastingverdragen moeten voorkomen.

De OESO verdragen, richtlijnen en aanbevelingen ontberen de status van wetgeving, maar doordat de OESO lidstaten deze richtlijnen en aanbevelingen in steeds meer gevallen en in toenemende mate geheel volgen, is het belang van de OESO richtlijnen en aanbevelingen de laatste jaren sterk toegenomen. Een goede kennis van de OESO publicaties is daarom tegenwoordig onontbeerlijk om lokale op de OESO aanbevelingen en richtlijnen gebaseerde wetgeving goed te interpreteren en toe te passen.